Ӗнер, пуш уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Михаил Турецкин «Soprano» хӗрарӑмсен вокал ушкӑнӗн концертӗнче пулнӑ.
Концертчен регион ертӳҫи ушкӑнра юрлакан хӗрарӑмсене республикӑн Правительство ҫуртӗнче йышӑннӑ. Ансамбль солисткисемпе йӗркеленӗ тӗлпулӑва ҫавӑн пекех Чӑваш Енӗн культура министрӗ Константин Яковлев та хутшӑннӑ.
«Soprano» юрӑҫисене Михаил Игнатьев пирӗн республикӑра 128 халӑх ҫынни пӗр-пӗринпе туслӑ пурӑннине пӗлтернӗ, чӑваш халӑхӗн йӑли-йӗрки ҫинчен каласа кӑтартнӑ. «Чӑваш Ен — ҫӗр пин сӑмах тата ҫӗр пин тӗрӗ ҫӗршывӗ. Чӑваш культури хӑйне евӗр, вӑл Раҫҫейӗн нумай енлӗ культурин пӗр пайӗ», — ӑнлантарнӑ юрӑҫсене Элтепер.
Ансамбль солисткисем вара хӑйсен пултарулӑх планӗпе паллаштарнӑ.
Чӑваш Енӗн туризм вӑй-хӑватне Мускавра астивсе пахаланӑ. «Интурмаркет–2017» пӗтӗм тӗнчери курав шӑматкун уҫӑлнӑ. Ӑна РФ Президент Администрацийӗ, Туризм енӗпе ӗҫлекен федераци агентстви тата Раҫҫейӗн туриндустрийӗн пӗрлешӗвӗ пӗрле пулса уҫнӑ.
«Интурмаркет–2017» курава хутшӑннисене пирӗн тӑрӑхри паллӑ вырӑнсемпе тата турист маршручӗсемпе паллаштарнӑ. Кунсӑр пуҫне пӗр-пӗр пулӑма халалланӑ мероприятисем ҫинчен каласа кӑтартакан материалсем те пулнӑ. Чӑвашсен стенчӗпе курава пынисем хаваспах паллашнӑ.
«Интурмаркет–2017» кураври тепӗр паллӑ пулӑм — ҫавӑнта пынисем валли дегустаци йӗркелени. Чӑвашсем те хӑнасене тӑван халӑхӑмӑрӑн наци апат-ҫимӗҫне астивме май туса панӑ. Тутанса пӑхас текенсем самай пулнӑ.
Нарӑсӑн 8-мӗшӗнче Раҫҫейре Ӑслӑлӑх кунне паллӑ тӑваҫҫӗ. Вӑл уява пуҫласа Борис Ельцин хӑй вӑхӑтӗнче, 1999 ҫулхи ҫӗртмен 7-мӗшӗнче, кӗртнӗччӗ. Ҫапла май ӑслӑлӑх анинче тӑрмашакансен хӑйсен професси уявӗ пур.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ те ҫак куна палӑртмасӑр хӑварма пултарайман — унта паян пӗтӗмлетӳллӗ ӑслӑлӑх сессийӗ иртнӗ. Вӑл икӗ кун тӑсӑлӗ — ӑсчахсен доклачӗсене паян кӑна мар, ыран та итлеме пулӗ.
Ӑслӑлӑх сессине институт директорӗ Пётр Степанович Краснов уҫрӗ. Паянхи ларусенче икӗ доклада сӳтсе яврӗҫ. Пӗрине Гусаров Юрий Владимирович вуларӗ, теприне — Харитонова Валентина Григорьевна. Уйрӑмах Юрий Владимирович доклачӗ кӑсӑклӑ пулчӗ — вӑл XIX ӗмӗрӗн пӗрремӗш ҫурринчен пуҫласа ХХ ӗмӗр пуҫламӑшӗ хушшинче вырӑсларан чӑвашла куҫарнӑ кӗнекесем пирки каласа пачӗ, Николай Ильминский умӗнче чӑннипе мӗнле тӗллевсем тӑни ҫинчен уҫса пачӗ. Сӳтсе явакансем те чылай пулчӗҫ — кашни хӑйӗн шухӑшне пӗлтерчӗ.
Валентина Григорьевнӑн докладне итлеме вара икӗ министр (Юрий Исаевпа Константин Яковлев) тата Патшалӑх Канашӗ Председателӗ Валерий Филимонов килчӗҫ.
Паян К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалласа чаплӑ уяв иртнӗ. Унта пулса курнисем каланӑ тӑрӑх, мероприятие чӑннипех те ҫӳллӗ шайра йӗркеленӗ.
Уява Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев, культура министрӗ Константин Яковлев, Тутарстанран килнӗ йӑхташӑмӑрсем тата ытти сумлӑ ҫын пуҫтарӑннӑ. Чӑваш халӑх поэзийӗн ҫутӑ ҫӑлтӑрӗ ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине хисеплесе пуҫтарӑннисем хушшинче уйрӑмах хаклӑ хӑнасем: поэтӑн мӑшӑрӗ, СССР халӑх артистки Вера Кузьмина тата ҫӑлтӑр-мӑшӑрӑн ывӑлӗ, литература критикӗ, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Атнер Хусанкай — пулнӑ.
Уяв мӗнле иртни чылайӑшне килӗшнӗ. «Тахҫанах кун пек савӑнманччӗ. Тӗлӗнмелле чаплӑ уяв! Ҫутӑ, таса, ырӑ! Тата — чи пахи — пӗтӗмпех чӑвашла! Кун пекки тахҫанах пулманччӗ! Михаил Игнатьев та чӑвашла ҫеҫ калаҫрӗ», — савӑнӑҫне пытарман Валерий Туркай сӑвӑҫ.
Чӑваш Енӗн Правительствин нумаях пулмасть иртнӗ ларӑвӗнче Шупашкарта планетари тӑвас ыйтӑва хускатнӑ. Ҫавӑн чухне Михаил Игнатьев культура министрӗнчен Константин Яковлевран ӗҫе уйрӑм ҫынсем укҫа хывасси епле пынипе кӑсӑкланнӑ.
«Патшалӑхпа уйрӑм ҫын партнерствин принципӗ пулӗ-и?» — кӑсӑкланнӑ Элтепер. Министр: «Хальхи вӑхӑтра проект документацине хатӗрлеҫҫӗ, нарӑсӑн 20-мӗшӗнче экспертиза илмелле», — тенӗ. «Манӑн конкретлӑ ыйтӑва хуравлӑр тархасшӑн. Юмах ан калӑр», — пӳлнӗ министра Элтепер. «Хальлӗхе ку енӗпе ӗҫлетпӗр», — хуравланӑ хайхи республика ертӳҫине. «Тавтапуҫ бюрократ — патшалӑх министрӗн хуравӗшӗн», — тенӗ Михаил Игнатьев кӑмӑлсӑррӑн.
Тивӗҫтерекен хурав кӗтсе илеймен енне вӑл Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗпе темӑна малалла тӑснӑ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче «Манӑн ҫӑлтӑр тӳпере» ятпа курав уҫнӑ. Ӑна Чӑваш Республикин халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалланӑ. Куравра поэтӑн докуменчӗсемпе, сӑн ӳкерчӗкӗсемпе, япалисемпе, ал ҫырӑвӗсемпе тата автор хайлавӗсемпе паллашма пулать.
Уява республикӑн культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов тата ыттисем хутшӑннӑ. Поэтӑн ывӑлӗ Атнер Хусанкай, вӑл филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, ашшӗн пурнӑҫӗнчи кӑсӑклӑ самантсене аса илнӗ. Унӑн кашни кӗнеки хӑйӗншӗн пурнӑҫ энциклопедийӗ евӗр пулнине палӑртнӑ. Курава уҫнӑ ҫӗре СССР халӑх артистки Вера Кузьмина та пынӑ. Вӑл мӑшӑрӗн «Тилли юррисем» хайлавӗнчи сыпӑка вуланӑ.
Роза Степанова юрӑҫ Вера Кузьминан юратнӑ юррине (Литература музейӗн сайтӗнчи хыпарта, шел те, мӗнлине каламан) шӑрантарса панӑ.
Чӑваш халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалласа вӑл ҫуралнӑ Тутарстанри Сиктӗрмере асӑну мероприятийӗ иртнӗ. Поэзи фестивальне пирӗн тӑрӑхри сцена ӑстисем те, культура министрӗ Константин Яковлев та хутшӑннӑ.
Республика делегацийӗ Петӗр Хусанкайӑн Тутарстанри музейӗнче пулнӑ май унта пирӗн халӑхӑмӑр поэтне асра тытнине, сума сунине кӑмӑлтан асӑрханӑ. Ҫакна мероприятие Тутарстанри культура министрӗн ҫумӗ Гузель Шарипова, Халӑхсен туслӑхӗн ҫурчӗн пуҫлӑхӗ, Тутарстанти Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Ирек Шарипов хутшӑнни те ҫирӗплетет.
Тутарстанри уявра поэтӑн мӑшӑрӗ, СССР халӑх артистки Вера Кузьмина тата унӑн ывӑлӗ Атнер Хусанкай литератор пулнӑ. Уява пуҫтарӑннисем вӗсене ӑшшӑн алӑ ҫупса тулли кӑмӑлпа кӗтсе илнӗ.
Паян, раштав уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, Елчӗк районӗнчи Тӳскелте нумай ӗҫ тӑвакан культура центрӗ уҫӑлнӑ.
«Республикӑра пурӑнакансем ыйтнипе эпир ялти клубсем тумалли программа йышӑнтӑмӑр, мӗншӗн тесен Культура ҫурчӗсем япӑхнӑччӗ. Программӑн пӗрремӗш тапхӑрӗнче 25 клуб тӑвасшӑн. Вӗсенчен пӗрремӗшне паян эпир Тӳскелте уҫрӑмӑр. Елчӗк районӗнче вӗри чӗреллӗ халӑх пурӑнать, вӑл ырӑ ӗҫсем тума хатӗр. Ун пек ял тӑрӑхӗсенче хӑтлӑ та хальхи вӑхӑтри социаллӑ объектсем уҫни питех те лайӑх», – ҫак шухӑша палӑртнӑ хӗрлӗ хӑйӑва касма хутшӑннӑ Михаил Игнатьев Элтепер.
Михаил Васильевич пӗлтернӗ тӑрӑх, Раҫҫейӗн Культура министерстви культура учрежденийӗсене ҫӗнетме 2017 ҫулта 33,8 млн тенкӗ уйӑрӗ. Кинозалсем тума федераци хыснинчен унсӑр пуҫне 60 миллиона яхӑн уйӑрмалла.
Кӑҫал та пирӗн республикӑра Ҫӗнӗ ҫулти вӑрӑм канмалли кунсене усӑллӑ ирттерме май туса парӗҫ. «Новогодний лабиринт» (чӑв. Ҫӗнӗ ҫулти пӑтрашуллӑ ҫулсем) ятлӑ мероприятисен ярӑмӗ кӑрлачӑн 2-мӗшӗнче уҫӑлӗ те республикӑри сакӑр района илсе ҫитерӗ.
Ку проекта республикӑн Культура министерстви кӑҫалхи ҫӗнӗлӗх, анчах вӑл пӗлтӗрхи ҫавӑн йышши мероприятисенчен амаланнине палӑртать. Астӑватӑр пулӗ, пӗлтӗр, чӑн та, «Время отдыхать в Чувашии» (чӑв. Чӑваш Енре канма вӑхӑт) проекта хута янӑччӗ.
Кӑҫалхи «Ҫӗнӗ ҫулти лабиринт» хайӗн географине анлӑлатнӑ. Кӑрлачӑн 2-мӗшенче Муркаш районӗнче кӗтеҫҫӗ, 3-мӗшӗнче – Етӗрне тата Элӗк районӗсенче, 4-мӗшӗнче – Сӗнтӗрвӑрри районӗнче, 5-мӗшӗнче – Ҫӗнӗ Шупашкарта, 6-мӗшӗнче – Хӗрлӗ Чутай районӗнче, 7-мӗшӗнче — Ҫӗрпӳ тата Йӗпреҫ районӗсенче. Куракан валли вӗсенче кашнинчех ятарлӑ программӑсем хатӗрленӗ.
Чӑваш Ене килмелли 80 миллиона пирӗн региона ярса памӗҫ. Ҫӗнӗ ҫул умӗнхи хавассӑр хыпара Александр Белов журналист паян «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫатра пӗлтернӗ.
Пирӗн тӑрӑха уйӑрма палӑртнӑ 79,6 миллион ытларах тенке касса илесси пирки хушӑва РФ финанс министрӗ Антон Силуанов раштавӑн 16-мӗшӗнчех кӑларнӑ. Ун пек тума федераци министрӗ Чӑваш Ен спорт объекчӗсене хӑпартма хӑй енчен укҫа уйӑрманнипе сӑлтавланӑ.
Маларах республика пирӗн тӑрӑхри культура отраслӗ валли федералсем уйӑрма палӑртнӑ 150 миллионсӑр тӑрса юлнӑ. Вӑл укҫана Чӑваш патшалӑх филармони ҫуртне юсама ярасшӑн пулнӑ. Анчах хут ӗҫӗнчи кӑлтӑксене пула федераци хыснинчен ҫав укҫа килеймен. Ун чухне «кӗмӗл» республикӑн Культура министерстви ӗҫлесе ҫитерейменнипе катӑлса юлнӑ-мӗн.
-1.7 °C